پول الکترونیکی چیست؟
با گسترده شدن شبکه‌های بانکی و تکنولوژی اطلاعات، همان طور که در بلاگ “بانکداری الکترونیک” بررسی کردیم سیستم‌های بانکی دچار تحول عظیمی شدند. با توجه به افزایش تمایل مصرف کنندگان برای انجام معاملات الکترونیکی، کاهش هزینه و بالا بودن سرعت انجام معاملات اینترنتی بحث پول الکترونیکی مطرح می‌شود.
پول‌الکترونیکی جایگزین الکترونیکی پول نقد است. این پول از ۱۹۸۰ به عنوان یک مفهوم آغاز به کار و تغییرات زیادی را در صنعت مالی ایجاد کرد. بررسی‌ها نشان می دهند تعداد معاملات الکترونیکی فقط در اروپا و در طی تنها چهار سال، از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، دوبرابر شده و به بیش از ۴ میلیارد رسیده است.
پول‌الکترونیکی مقدار ارزش پولی است که در یک دستگاه الکترونیکی (کیف پول‌الکترونیکی) ذخیره می‌شود. این دستگاه می‌تواند یک نرم افزار مانند یک سیستم بانکی یا یک ارائه دهنده خدمات پرداخت یا یک قطعه سخت افزاری مانند تلفن هوشمند یا کارت اعتباری باشد. برای بررسی انواع کیف پول الکترونیکی می‌توانید به بلاگ ” کیف پول الکترونیکی” مراجعه کنید.
دستورالعمل پول‌الکترونیکی
در اتحادیه اروپا، کار با پول‌الکترونیکی مورد حمایت فیات – از پرداخت تا اخذ مجوز پول‌الکترونیکی تا نظارت بر موسسات پول‌الکترونیکی – در حوزه EMD (دستورالعمل پول‌الکترونیکی) قرار دارد. این دستورالعمل توسط کمیسیون اروپا برای ایجاد یک قانون منسجم برای پول‌الکترونیکی، شامل اقدامات امنیتی، ریسک گریزی، صدور مجوز و پردازش شرکت‌های جدید که مایل به حضور در بازار پول الکترونیکی هستند، اجرا می‌شود.
پول فیات ارز دولتی یک کشور است که پشتوانه فیزیکی مانند طلا و نقره ندارد و پشتوانه آن دولتی است که آن را صادر کرده است. ارزش پول فیات وابسته به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات دولت است و به ارزش کالاهای فیزیکی مانند پول بستگی ندارد.
در سال ۲۰۰۹، کمیسیون اروپا نسخه اصلاح شده این بخشنامه را به اجرا درآورد که اکنون با عنوان EMD2 شناخته می‌شود. در این بخشنامه پول‌الکترونیکی به صورت زیر تعریف می‌شود:
” پول‌الکترونیکی به ارزش پول ذخیره شده به عنوان ادعای صادرکننده گویند که با دریافت وجوه به منظور انجام معاملات پرداخت صادر می‌شود. این پول توسط شخص حقیقی یا حقوقی غیر از صادر کننده پول الکترونیکی پذیرفته می‌شود. به دنبال این تعریف پول‌الکترونیکی مانند همه‌ی پولهای موجود در سیستم‌های مالی متمرکز، ارزش خود را از طریق اعتماد حفظ می‌کند. این اعتماد توسط دارایی‌های پایدار و پذیرفته شده پشتیبانی می‌شود.”
تفاوت بین پول‌الکترونیکی و سایر ارزهای دیجیتال
تغاوت پول‌الکترونیکی و ارز رمزنگاری شده
ارزش ارزهای رمزنگاری شده مانند پول‌الکترونیکی با تغییرات بازار تغییر می‌کند. این دو پول در موارد زیر با هم متفاوت هستند:
ساختار
پولهای الکترونیکی متمرکز هستند و یک موسسه مالی به عنوان واسطه‌ای بر آن نظارت می‌کند اما ارز رمزنگاری شده غیر متمرکز است و مقررات توسط اکثریت اعضا شبکه بزرگ آن ایجاد و بررسی می‌شود.
شناسایی کاربر
برای خرید، فروش و انجام هر فرآیند با استفاده از ارزهای رمزنگاری شده نیازی به شناسایی کاربر و ارسال مدرک خاصی نیست در صورتی که برای انجام معاملات با پول‌الکترونیکی کاربر باید عکس و بخشی از مدارک شناسایی خود را ارسال کند.
شفافیت
ارزهای رمز نگاری شده برخلاف ارزهای دیجیتال کاملا شفاف هستند و هر شخصی می‌تواند تمام تراکنش‌های یک کاربر را مشاهده کند.
تفاوت پول الکترونیکی و ارز مجازی
ارزش ارزهای مجازی از بسیاری از ارزهای رمزنگاری شده پایدارتر است. ارزهای مجازی نوعی پول دیجیتالی کنترل نشده‌اند، که توسط توسعه دهندگان آن صادر و کنترل می‌شوند و در بین اعضای یک جامعه مجازی خاص استفاده و پذیرفته می‌شود. در جدول زیر به مقایسه پول الکترونیکی و پول مجازی می‌پردازیم.
| پول الکترونیکی | پول مجازی | |
| واحد ارزش | ارزهای رایج (مانند یورو، دلار،پوند) با پشتوانه قانونی | ارزهای اختراعی (مانند بیت کوین) بدون پشتوانه قانونی |
| مقبولیت | عمومی | معمولا در یک جامعه مجازی خاص |
| وضعیت قانونی | قانونی | غیر قانونی |
| صادر کننده | موسسات مالی الکترونیکی قانونی | شرکت‌های خصوصی غیر مالی |
| تامین پول | ثابت | بسنه به نظر صادر کننده |
| احتمال باز پرداخت وجوه | تضمینی(با ارزش رسمی) | تضمینی وجود ندارد |
| نظارت | بلی | خیر |
| انواع ریسک | عموما عملیاتی | قانونی، اعتباری، نقدینگی، عملیاتی |
نمودار گل پول ( یک تاکسونومی از پول)
نمودار گل پول دیاگرامی است که به درک بهتر انواع مختلف پول و ویژگی‌های آن کمک می‌کند. طبق این نمودار پول را می‌توان به بخش‌های “پذیرش جهانی ” ، “دیجیتال” ، “صادر شده توسط بانک مرکزی” و “نفر به نفر” دسته بندی کرد. در این دسته بندی پول‌الکترونیکی در دسته ی “دیجیتال” و “صادر شده توسط بانک مرکزی ” قرار می‌گیرد.
چگونه می‌توان از پول الکترونیکی استفاده کرد؟
طبق بخشنامه در EMD2 پول‌الکترونیکی باید قابل بازخرید باشد. بنابراین پول‌الکترونیکی می‌تواند از طریق معاملات مشابه روش‌های نقدی استفاده کند و تا زمانی که ارائه دهندگان آن‌ها پرداخت الکترونیکی را بپذیرند، پول الکترونیکی می‌تواند برای پرداخت کالا و خدمات استفاده شود. در این جا باید بین دو شکل استفاده از پول الکترونیکی ” پول‌الکترونیکی مبتنی بر کارت” و ” پول‌الکترونیکی مبتنی بر نرم افزار” تمایز قائل شویم.
پول‌الکترونیکی مبتنی بر نرم افزار
در این نوع از پول الکترونیکی نیاز به اتصال آنلاین داریم. در پول الکترونیکی مبتنی بر نرم افزار پول از طریق نرم افزاری که روی رایانه‌های شخصی یا تلفن‌های هوشمند نصب شده است، ذخیره می‌شود و انتقال دیجیتالی صورت می‌گیرد. بنابراین می‌توانیم از کیف پول الکترونیکی برای پرداخت الکترونیکی استفاده کنیم.
پول‌الکترونیکی مبتنی بر کارت
در این نوع از پول لزوما نیاز به اتصال آنلاین نداریم. پول الکترونیکی مبتنی بر کارت یک ریزپردازنده است که در کارت ذخیره می‌شود و قابلیت حمل کردن دارد.
مزایا پول‌الکترونیکی چیست؟
امنیت و جلوگیری از کلاهبرداری
بسیاری از کارشناسان امنیت پول‌الکترونیکی را بیشتر از پول نقد ارزیابی کرده‌اند. پولهای الکترونیکی به جزئیات هر تراکنش دسترسی دارند و پیگیری معاملاتی که با پول‌الکترونیکی صورت گرفته به مراتب راحت تر از معاملاتی است که با پول نقد انجام شده است.
همچنین برای جلوگیری از جرایم اینترنتی مربوط به کیف پول‌الکترونیکی و از دست دادن اطلاعات شخصی هنگام معامله آنلاین و کلاهبرداری‌های اینترنتی اقدامات امنیتی پیشرفته‌ای مانند احراز هویت و رمزگذاری انجام می‌شود.
راحتی پرداخت
با استفاده از پول‌الکترونیکی نیازی به طی کردن پروسه‌های طولانی و خسته کننده معاملات فیزیکی ندارید و می‌توانید تنها با کلیک کردن چند دکمه در هر زمانی و از هر جای دنیا معاملات خود را انجام دهید.
محبوبیت
با گسترده شدن شبکه‌های بانکی و تکنولوژی اطلاعات، پول الکترونیکی در بسیاری از کسب‌وکار‌ها جایگزین پول نقد شده است. پول الکترونیکی پیگیری پرداخت‌ها را آسان تر می‌کند و همچنین در تهیه گزارش‌های دقیق هزینه‌ها، بودجه بندی و غیره کمک می‌کند.
سرعت معاملات
همان طور که گفتیم با استفاده از پول‌الکترونیکی می‌توان در هر زمانی و از هر کجای دنیا معاملات را تنها با چند کلیک انجام داد. معاملات پول‌الکترونیکی در فروشگاه‌های آنلاین بلافاصله انجام می‌شود و مشکلات پرداخت فیزیکی از جمله صف‌های طولانی و زمان انتظار و غیره را ندارد.
معایب پول‌الکترونیکی
ضرورت‌های زیر ساختی
برای استفاده از پول‌الکترونیکی باید زیرساخت‌هایی مانند رایانه یا لپ تاپ، تلفن هوشمند و اتصال اینترنت در دسترس باشد.
امنیت
علی رغم تمهیدات امنیتی انجام شده نظیر نصب پلاگین‌های امنیتی، رمزگذاری و احراز هویت، انجام معاملات الکترونیکی همیشه نگرانی‌هایی درباره ی کلاهبرداری اینترنتی، هک شدن اطلاعات شخصی و محرمانه و پولشویی را به همراه دارد.
